De foute Arris in de stamboom Uppelschoten-Post

In vrijwel elke online stamboom Uppelschoten-Post staat hij ergens als oudst bekende stamvader: Jan Arrisz. En omdat amateurgenealogen elkaar online vooral naschrijven, verdwijnt de man niet uit beeld. Terwijl dat wel zorgvuldiger is. In dit artikel zet ik graag die fout recht.

De oorsprong van Arris in  onze stamboom Uppelschoten

Die ligt in een boekje uit 1972. Toen publiceerde lokaal historicus S. Laansma zijn mooie “Boerderijen en Boerengeslachten te Renswoude”. In het boekje beschrijft hij de geschiedenis van vele boerderijen rond het dorp Renswoude. En ook van Ubbeschoten. De boerderij komt twee keer voor: één keer over de eigenaren van de boerderij (75-77), en met een stamreeks van de familie die van Ubbeschoten zou stammen (130-131). Een familiewapen wordt getoond bij de familie Van Wolleswinkel (141).

De naam Arris, die steevast opduikt in genealogieën van onze familie, wordt genoemd in de stamreeks, op pagina 130. Helaas staan er nogal wat fouten in die reeks.

Wat schrijft Laansma dan precies?

Het boekje van Laansma is niet meer verkrijgbaar en zelfs antiquarisch zeldzaam. Daarom herhaal ik hier voor de duidelijkheid de (foutieve) stamreeks die hij publiceert.

—start citaat Laansma—

1. Arris Meeusz. huwde/ondertr. Renswoude 3 mei 1657 met Grietje Claesdr. die weduwe was van Steven Wulfse en sedert 1647 op Groot-Ubbelschoten woonde. Ook Arris woonde op Groot-Ubbelschoten. Na de dood van Grietje huwde Arris te Lunteren Herv. 24 mei 1662 met Neeltje Francken, jonge dochter van Lunteren.
   Kinderen uit beide huwelijken:
   a. Steven, ged. Herv. Renswoude 14 mrt 1658
   b. Meeuws, ged. Herv. Renswoude 10 mei 1663
   c. Gerrit, ged. Herv. Renswoude 19 febr. 1665; zie 2.
   d.Hendrick, ged. Herv. Renswoude 26 mei 1667
2. Gerrit Arrisz., geh. I met Aeltje Bessels. II Herv. Renswoude 5 nov 1702 met Elsje Gerrits. Aangenomen is dat met deze Gerrit dezelfde is bedoeld als de onder 1.c genoemde, geboren in 1665. En wel omdat de naam Bessel in het hiernavolgende voorkomt. Daar het huwelijk met Aeltje Bessels niet te Renswoude gesloten werd, ligt het voor de hand dat ook de zoon Arris elders werd geboren. Waar, is tot heden niet gevonden.
   Zoon: Arris, zie 3.
3. Arris van Ubbelschoten, geb. verm. omstreeks 1690, geh. met N.N.
   Zoon: Bessel, zie 4.
4. Bessel Arrisse van Ubbelschoten, kan omstreeks 1715 geboren zijn, woonde in 1760 in Hoogland; geh. I met Jannitje Willems, overl. vóór 1760, geh. II Gerecht Hoogland 19 jan 1760 en R.K. op ’t Zand te Amersfoort 4 febr. 1760 met Ida van de Kortenip.

—einde citaat Laansma—

En eerlijk gezegd is dat wel voldoende geciteerd uit een foutieve stamreeks.

Want: 4. Bessel Arrisse van Ubbelschoten is natuurlijk Bessel Gerritsz. van Ubbelschoten, mijn directe voorvader. Hij trouwde achtereenvolgens met Jannitje Willems en Ida van de Kortenip.

Hoe Laansma deze fout heeft kunnen maken, is mij niet duidelijk. Natuurlijk ligt er tussen zijn publicatie en dit artikel ruim 40 jaar waarin onderzoek is gedaan en gepubliceerd. Maar deze genealogie valt in ieder geval in duigen.

Het aardige is: de basisgegevens die Laansma noemt in zijn stamreeks zijn wel juist. Ook in mijn eigen onderzoek heb ik deze Arris Meusz. in beeld gekregen, omdat in zijn gegevens Ubbelschoten wordt genoemd.

Maar we hebben als Uppel- en Huppelschotens helemaal niets te maken met deze reeks.

Gelukkig erkent Laansma dit zelf ook. In zijn boekje “Boerderij en boerderijgeslachten te Renswoude” schrijft hij op pagina 107 dat de genealogie van het geslacht Ubbelschoten “een twijfelgeval” is, maar met “aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid”.

Nog een Arris die dubieus is

Rond de naam Arris bestaan meer hypothesen. En zoals zo vaak met hypothesen (ook die van mij) zijn ze dubieus tot ze bewezen zijn.

Ik citeer hier de reeks die verschijnt op de site van Henk Post en die in verschillende online publicaties is herhaald:

—- begin citaat Henk Post —-

1. Eerste ons bekende in de Posten-stamreeks is Aris (Post) 1550 Renswoude. We kennen hem alleen uit het patroniem als de vader van Jan Arisen Post we kennen de naam van zijn echtgenote niet. Dit werd dus Aris Post gehuwd met NNdeNN.
2. zijn zoon Jan Arisen, (Jan van Arie) (Post) 1580 Renswoude zijn bijnaam was Swarte Jan Arisen. daardoor werden zelfs de kinderen uit zijn tweede huwelijk met Geussentgen Willemse van Nieburg met de familienaam Swart gedoopt, 7 kinderen uit zijn tweede huwelijk droegen de naam Swart.
3. Zoon 1, uit zijn eerste huwelijk met Jenneke Everts: Teunis Janszoon, 1609 Scherpenzeel (Teunis van Jan) (Post). Van Teunis Janszoon kennen we wel zijn nageslacht, maar ook weer niet de naam van de vrouw met wie Teunis Janszoon gehuwd was. NNdeNN (dit wordt nog uitgezocht) hij werd wel de voorvader van van wat men noemt een grote tak van Posten. Voornamelijk wonende in de provincie Utrecht. // De kinderen uit zijn tweede huwelijk 7 in getal, droegen allen de naam Swart.
4. De oudste zoon van Teunis: Hendrik Teuniszoon Post, 1639 Renswoude, werd waarschijnlijk geboren in het daghuurdershuisje op Ubbelschoten een boerderij ten zuiden van Renswoude, hij en zijn vrouw Jacobje Lammers, vertrokken in 1671 naar Leusden en gingen de naam “Van Ubbelschoten” voeren, zij lieten ook hun kinderen onder deze naam dopen in de St Joriskerk te Amersfoort. Waarschijnlijk voerde Teunis dus ook de naam Van Ubbelschoten. Op Ubbelschoten werd ook vaak gebezigd. De Van Ubbelschoten, en naderhand door verschrijving Van Huppelschoten, of alleen Ubbelschoten of Huppelschoten (zonder voorzetsel) vormden op deze manier twee stamreeksen ontstaan uit de stamreeks van stamvader van Teunis Jansz. Post
5. Teunis Janszoon en Jacobje Lammers kregen ook nog twee dochters: Maertge1642 en Henderijcge 1646

—- einde citaat Henk Post —-

Helaas geldt voor deze reeks dat-ie is bij elkaar gezocht via doop, trouw en begraafgegevens die geen enkele relatie tussen de genoemde personen bevestigt. De link tussen Jan Arisen en Teunis Jansz. (mijn stamgrootvader) is flinterdun. Daarvoor hebben we andere gegevens nodig dan een toevallig patroniem, een leeftijd die lijkt te kloppen en een gedeelde woonplaats.

Ik zoek dus verder in notariële en gerechterlijke archieven, met een belangrijke hypothese: we moeten zoeken naar vrouwen met de naam Barbara en mannen met de naam Meus.

Barbara en Meus zijn sleutel tot oudste voorouders

De oudst bekende voorvader die we hebben, is Hendrik Teunisz. Post van Ubbelschoten. Hoewel we van hem nog niet veel weten, is zijn relatie tot jongere generaties onbetwist. Maar zijn geboorte in 1639 als zoon van Teunis Jansz. is eigenlijk ook niet helemaal zeker.

De sleutel tot oudere generaties van ons geslacht ligt mijns inziens in de namen Barbara of Berber en Meus. Zowel de zonen van Hendrik, als die van zijn zoon Gerrit (mijn voorvaderen) heten Meus of Bartolomeus. Een dochter van Hendrik heet Berber/Barbara. Er is geen enkele Arris. Alle publicaties die ook maar één Arris noemen, blijken ook puur giswerk te zijn. Ze zijn gebaseerd op gesleutel uit doop-trouw-begraafregisters, niet op akten. En niet op de naamgevingstradities van de zeventiende eeuw.

Naamgeving in  de zeventiende eeuw was voor een belangrijk deel namelijk familiegebonden. Zoons werden vernoemd naar (groot)vaders, dochters naar (groot)moeders. Dus als je ziet dat twee generaties van onze stamboom de namen Barbara en Meus hanteren en geen enkele Arris, dan is het niet ingewikkeld om de sleutel tot de stamvaders daarin te zoeken.

 Nu alleen de bewijzen nog

Helaas is niet iedereen het eens met de Berber-Meus hypothese. De online genealogieën van Henk Post (al geciteerd), Th. Huppelschoten, stambomen op genealogie online en degene die daarop gebaseerd zijn noemen nog steeds de Arris-tak.

OK. Dat kunnen we pas weerleggen als we bewijzen hebben. En die komen zoals alle goede genealogische gegevens uit leenboeken, notariële akten en belastingcohieren. Gelukkig weet ik ook dat je daar twintig jaar in kunt zoeken voor je iets hebt gevonden van je gading.

Ik neem dus nog de tijd 🙂