In oktober 2014 had ik ineens een issue met mijn stem. De symptomen waren er al langer, maar opeens was het een Probleem. Nu werk ik eraan en probeer het te verbeteren. En wat verg jij van je stem?
Heb ik een probleem?
Ik vertel en presenteer al mijn hele leven. Nooit een probleem gehad. Tot in oktober 2014. Tijdens een stemworkshop ging mijn hele lijf pijn doen. Ik kon niet meer recht staan, werd hees en was na een halve dag bekaf. Ik vond het de meest vreselijke workshop die ik op vertelgebied had gevolgd. Dat kwam natuurlijk alleen door mij: de docent en de oefeningen waren prima. Maar het maakte mij duidelijk dat ik een probleem had. Als dit gebeurde wanneer ik een dag intensief mijn stem trainde, dan was het goed mis.
OK en nu?
Ik ging op zoek op internet. En in het netwerk van verhalenvertellers. Zo dompelde ik me onder in de wereld van stem, stemoefeningen en stemproblemen. Ik werd in eerste instantie geholpen door de vele instructievideo’s die op Youtube staan, zoals deze dame, die een hele serie heeft gepubliceerd en met haar vele adem- en stemdocenten.
Al snel bleek dat ik “ademsteun” nodig had. En dat werd een spannende ontdekkingstocht. De ideeën over ademsteun bleken namelijk net zo divers als het legertje stemdocenten en logopedisten dat ermee bezig is. Een jaar lang volgde ik logopedie. Ik moest rustig praten, ook als ik enthousiast vertelde. Dat zou de hoogte van mijn stem omlaag brengen, zodat ik mijn stembanden en keel niet meer zou forceren. Ik deed mijn huiswerk soms goed, soms minder goed, maar ik maakte vorderingen. Alles wat ik mezelf had geleerd over ademhaling (onder andere tijdens meditaties) moest ik afleren. Niks in- en uitademen: dat kan het lichaam heel goed zelf. Tot mijn ontwikkeling stilviel en ik niet verder kwam.
Het frustrerende bergop en bergaf
Er begon een periode van opkrabbelen en terugvallen. Van een zere keel, krachtige stem en moedeloosheid. En met veel zoeken en proberen leerde ik wat ademsteun echt is. Een stoot door mijn buik, die de adem stuurt. Het bewegen van mijn middenrif, perfect zichtbaar onder mijn kleding. Voelbaar als ik mijn hand op mijn buik legde. Stootkreten als Kssjjt en Pffft gaven me een prima herkenbaar gevoel van echte ademsteun.
Toch naar de specialist
Maar toen het allemaal niet snel genoeg ging, besloot ik toch naar de KNO-arts te gaan. Ik was me ook een beetje zorgen gaan maken: als er nou echt iets mis was? In het ziekenhuis kreeg ik een klein onderzoekje, maar de arts-assistent wist eigenlijk niet hoe ze verder moest. Er leek niets aan de hand te zijn, maar ik had wel echte klachten. We zouden het dieper en verder moeten onderzoeken: met een endoscopie. Ik zag het slangetje al mijn neus inglijden en ik zag mezelf al stikken, kuchen, kokhalzen. Maar het viel allemaal reuze mee. Slangetje erin, geluiden maken, beelden opnemen en slangetje er weer uit. OK, de beelden zien er een beetje smerig uit, maar het zit gewoon in me, dus waarom niet meekijken?
En wat bleek?
Mijn stembanden sloten niet helemaal. Daardoor ontstaan “valse” geluiden, vooral als ik zacht praat. Ik kan dus oefenen zoveel als ik wil, dat verbeter ik niet meer. Ik moet er vooral op letten dat ik duidelijk en helder praat. Als ik zachtjes praat, zou mijn stem gaan kraken, word ik hees, werd me verteld. Ja, dat herkende ik wel.
Verder deed ik bij de logopediste in het ziekenhuis een aantal tests. Wat bleek? Mijn bereik was net onder het gemiddelde. En ik dacht altijd dat ik een krachtige stem had. Ik kon mezelf prima verstaanbaar maken. Ja, maar krachtig is nog geen groot bereik, werd me verteld. Ik zat net onder de 3 octaven. En ook hier bleek dat ik moeite heb met zachtjes praten: dan gaat mijn stem snel zweven, uitvallen en kraken. En bestaat de kans dat ik hees word.
En dan nu in het echte leven
Nu is het mooi als de stootkreten werken en ik mijn stembanden heb gezien. Maar ik heb helemaal moeten leren hoe ik dat nu kan toepassen in het dagelijks leven. Ik heb geleerd om mijn ademhaling los te laten, er niet meer mee bezig te zijn. Mijn buik mag op-en-neer gaan en gewoon zichtbaar zijn. Jarenlang heb ik mijn buik ingehouden omdat ik vond dat-ie te dik was. Dat idee heeft me veel problemen gegeven.
Soms betrap ik me er nog wel eens op dat ik mijn buik probeer te controleren. Maar het bewustzijn is er en dat is het begin van de verandering. Soms hap ik nog kleine beetjes lucht aan het begin van een zin, maar een droge mond waarschuwt me dan snel genoeg. Ik kan het nu herstellen.
En ik vertel mijn verhalen dus met een stem die steeds meer echt van mezelf is.