In de verhalen rond Koning Arthur speelt de Ronde Tafel een grote rol. Wat was dat voor tafel en hoe kreeg die een plek in de Arthurverhalen?
Hoe werd de tafel geïntroduceerd?
In de vroegste verhalen van Koning Arthur speelde de Ronde Tafel geen rol. Arthur werd voor het eerst genoemd in Nennius’ ‘History of the Britons’ in het jaar 830, Maar daarin geen enkele tafel. Arthur was in de History ook slechts een generaal die vocht tegen de Angelsaksen, nog geen koning. In 1155 publiceerde de Normandische schrijver Robert Wace de eerste Franstalige roman over Koning Arthur: ‘Roman de Brut’. Het was een bewerking van de verhalen van Geoffrey van Monmouth, die Arthur voor het eerst als koning opvoerde in 1136. In de roman van Wace kwam de Ronde Tafel voor het eerst voor. Maar waarom verzon hij een tafel bij de verhalen van Koning Arthur?
De Ronde Tafel als verhaalelement
Wace introduceerde de Ronde Tafel waarschijnlijk omdat hij een goed inzicht had in verhalen. Hij moest op één of andere manier duidelijk maken dat Koning Arthur boven de partijen stond. Dat hij niet meedeed aan de eindeloze ruzies en oorlogen tussen de verschillende Britse koninkrijkjes. Onder Arthur werden die koninkrijkjes immers verenigd. Hoe kon Wace nu aantonen dat Arthur alle koningen verenigde rond één doel en één vrede? Juist: door dat ook fysiek te doen. Ze zouden allemaal rond een grote ronde tafel zitten, met niemand aan het hoofd. Dat de koningen of ‘ridders’ nog altijd dichterbij of verder van Koning Arthur zouden zitten, werd daarbij maar vergeten. Want de impact van een ronde tafel waaraan iedereen gelijk leek, was in de hoge Middeleeuwen groot. En niet alleen toen.
De Ronde Tafel als metafoor
Zoals veel (zo niet alles) in de verhalen van Koning Arthur was de Ronde Tafel een verzinsel. Het mooie van verzinsels in goede verhalen is echter dat ze een eigen leven gaan leiden. Zoek voor de lol maar eens op ‘ronde tafelgesprek’ in Google en tienduizenden resultaten tuimelen over je beeldscherm. Wace heeft daarmee dus een verhaalelement toegevoegd aan de geschiedenis van Koning Arthur, dat de tand des tijds stevig heeft doorstaan. De Ronde Tafel was als thema was zo krachtig, dat het een metafoor werd voor samenwerking, gelijkheid en broederschap.
Een echte ronde tafel aan de muur
Nu was de tafel in verhalen voor sommigen niet genoeg. Een echte, enorme ronde tafel werd in Engeland in de Middeleeuwen gemaakt, met de namen van de ridders van Arthur erop. De tafel werd door Henry VIII opnieuw in gebruik genomen. In 1522 liet hij zich als een laat-middeleeuwse Arthur schilderen op deze ronde tafel. Op een inspiratiereis door Zuid-Engeland, bezocht ik de tafel in Winchester. En ik moet zeggen: het ding is erg imposant. Als dat enorme ding aan de muur in een grote stenen zaal niet inspireert tot Arthurverhalen, dan inspireert niks meer. Het idee dat aan die tafel in een enorme zaal ridders hebben gezeten, allemaal gelijk, zag ik daar in Winchester helemaal voor me.
Wat kunnen we als vertellers met de Ronde Tafel?
Met zijn introductie van de Ronde Tafel heeft Wace ons verhalenvertellers eigenlijk een cadeautje gegeven. Als we in onze verhalen een ruzie willen oplossen, hoeven we de partijen alleen maar aan een ronde tafel te zetten. Dat snapt elk publiek. En dat hoeven niet eens Arthuriaanse partijen te zijn. Ook onze hedendaagse politici zitten aan ronde tafels. Daarmee is de tafel een ontzettend handig element geworden in onze verhalen om samenwerking, gelijkheid en broederschap te verbeelden. Dat is na bijna 900 jaar niet veranderd.