Gisteravond luisterde ik (soms ademloos) naar de verhalen van de finalisten van de Grijze Kanarie 2016. De jongste vertelwedstrijd van Nederland, voor 50plussers of iedereen die zich zo voelt, leverde een heerlijke verhalenavond op.
Wat voor Kanarie?
De Grijze Kanarie is een vertelwedstrijd voor 50plussers, iedereen die grijs is, of meevoelt met grijs- en wijsheid. Tenminste, als we de uitleg moesten geloven van de presentatrice van de avond, Hermine van Helden. Hoe het ook zij, acht vertellers zouden hun kunsten vertonen. Alle acht waren ze geselecteerd in voorrondes in Haarlem, Rotterdam, Deventer en Lier (B). En vanavond zou de enige echte Grijze Kanarie worden gekozen door een vakkundige jury bestaande uit Eric Borrias (Vertelambassadeur 2016), Christina Millet (winnaar 2015) en de Vlaamse verteller, muzikant en poppenspeler Tom van Mieghem. Van hem vermeldde Hermien dat hij vooral in de jury zat “omdat hij Vlaming is”. Niet zo raar, als je bedenkt dat dit jaar voor het eerst ook een Kanarie-voorronde in Vlaanderen is gehouden.
Wat werd er door de verhalenvertellers verteld?
Marian Thijssen beet de spits af met een sprookje van Andersen, De Stopnaald. Heel consequent zette zij de arrogante en wereldvreemde stopnaald neer, die zich tot het einde vasthield aan “hoe het heurt”. Na haar verscheen Rita van Overstraeten op het toneel, die het verhaal vertelde achter de Japanse Sadako Sasaki, een meisje dat overleed aan de gevolgen van de atoombom op Hiroshima. Nico van Lent (mijn afstudeerkameraad van de Vertelacademie) hield het ook bij Japan met zijn versie van de Ziel van de Wilg. Chris den Backer (waarmee ik tweemaal een storyslam speelde) gaf zijn versie van de waarheid prijs achter de ijzeren bogen boven de toegangspoorten van de naziconcentratiekampen, met de tekst Arbeid macht Frei: een heel bijzondere invalshoek rond zo’n historisch feitje.
Verrassende versies van verhalen
Na de pauze hadden we nog vier finalisten tegoed. Naomi Stern verraste mij behoorlijk met haar verhaal in plat-Bergens over twee vriendinnen die roddelden over dorpsgenoten. Als taalfanaat was ik er flink van onder de indruk. Maar dat was ik pas echt van Maarten van Rompaeijs versie van opnieuw een Andersensprookje: de Standvastige Tinnen Soldaat. Met een kinderachtig liedje dat precies de kleine drijfveer van de soldaat raakte, idiote versnellingen in zijn verhaal en mooie “twists” won hij mij helemaal. Marga Nagtegaal vertelde vervolgens een verhaal van Koning Midas en deed mij even vrezen of ze hetzelfde verhaal had gekozen als ik in mijn voorstelling Medaille. Maar dat was niet zo: er is namelijk nog een legende van Koning Midas, met ezelsoren. Ik vond op internet ook (denk ik) precies de versie die zij vertelde met het perspectief van de kapper. Na haar kon ik nog genieten van fijne collega Marin Millenaar, met zijn heerlijke verhaal over de dood, met enkele mooie persoonlijke noten erin. Afijn, de jury zou het lastig krijgen, dat was mij wel duidelijk.
En de winnaar van deze vertelwedstrijd is…
De jury ging in conclaaf en ook wij als publiek konden onze winnaar kiezen. Alle bezoekers hadden een strookje gekregen waarmee we met een scheurtje onze keuze konden aangeven. Ik ken het systeem nog van het festivals in een ver verleden en het werkt in het digitale tijdperk van stemkastjes, SMS-en en Twitter nog perfect. Zowel Marin Millenaar als Maarten van Rompaey werden door het publiek gekozen. Ik zal bekennen dat Maarten ook mijn stem kreeg: ik was weg van zijn vondsten.
Toen was het de beurt aan de jury. En Maarten kon ook de jaartrofee in ontvangst nemen. Dubbele winnaar maakt superwinnaar kunnen we wel zeggen. En daarmee was de meest relaxte vertelwedstrijd van Nederland (zoals de organisatoren het zelf noemen) weer een winnaar rijker. Maar zoals zo vaak op vertelavonden was vooral het publiek winnaar: we hadden een rijke variëteit aan vertellers gehoord en kunnen genieten van een aantal heerlijke verhalen.
Op naar editie 2017. Misschien is een grijze baard ook wel voldoende om mee te doen?